Echo

De mens is een kuddedier. Dat bleek vorige week nog eens overduidelijk. Na een enkele schreeuw sloeg de kudde op hol met meer dan 50 gewonden tot gevolg. Op internet konden de gebeurtenissen op de voet worden gevolgd. Twitter stroomde over en binnen een half uur stonden er tientallen filmpjes op YouTube die getuigden van de paniek.

Dat werpt een heel ander licht op al die onderzoeken waaruit moet blijken dat het veiligheidsgevoel van de Nederlanders toeneemt. Wij zijn schrikachtige wezens geworden die gespitst op de geringste verstoring van onze omgeving wegduiken. Veiligheid is er blijkbaar in soorten. We kunnen op verschillende manier bang zijn.

We voelen ons veiliger in huis maar in de openbare ruimte is het een heel ander verhaal. De terreur is erin geslaagd zich in onze psyche, in ons instinct, te nestelen. Dat hebben we te danken aan 9/11 en al die andere aanslagen. “Apeldoorn” dreunt nog na. 4 mei 2010 wordt nu aan dat lijstje toegevoegd. Er kan ieder moment iets vreselijks gebeuren en één schreeuw op het verkeerde moment is voldoende om ons de stuipen op het lijf te jagen. Hoe zou ik zelf reageren als ik er vorige week bij geweest was? Zou ik ook de kuierlatten genomen hebben? Ik weet ’t niet maar het is wel hoogst waarschijnlijk. Ik ben tenslotte net zo’n kuddedier als alle andere mensen.

De Dam-schreeuwer is gearresteerd. Een tragische figuur. Hij wordt beschuldigd van verstoring van de openbare orde. Een mooie kluif voor rechtsgeleerden en advocaten. Hij stond wel aan het begin van de kettingreactie maar ik vraag me af of ze hem veel kunnen maken. Brak de paniek misschien juist uit toen een omstander “Bom, bom!” begon te roepen?

Paniek is gemakkelijk te veroorzaken. Je hebt er een groep mensen voor nodig die een beperkte bewegingsruimte hebben. Vervolgens haal je de “trekker” over. Een onverwacht geluid of vreemde beweging is genoeg. Chaos en paniek gegarandeerd. Ik vrees dan ook dat dit niet de laatste keer zal zijn. Volgens het spreekwoord doet goed voorbeeld goed volgen. Dat geldt helaas ook voor slechte voorbeelden. Gekken genoeg op deze wereld.

Het wordt tijd dat we ons daartegen wapenen. Ik bedoel mentaal weerbaarder worden. Door zaken in de juiste proporties te zien en minder overspannen te reageren op het geringste teken van onraad. Gewoon iets nuchterder worden. Da’s gemakkelijker gezegd dan gedaan zegt u dan. Dat weet ik ook wel maar het kan geen kwaad daar eens over na te denken.

We kunnen daarvoor een voorbeeld nemen aan de mensen om wie het bij deze herdenking zou moeten gaan, de doden zelf. Hun schreeuw galmt na 65 jaar na. Luister naar die echo’s uit het verleden. Hun roep om vrijheid heeft hopelijk nog niet aan kracht ingeboet. Velen van hen hebben bewust hun leven geriskeerd om de massahysterie van toen een halt toe te roepen. Zij overwonnen hun angst. Een angst waarvoor destijds meer grond was dan vorige week op de Dam. Laten we die belangrijke les tot ons nemen. Vrijheid is niet vanzelfsprekend.

Vrijheid vergt moed.