Die democratie kost nogal wat zweet kan ik u zeggen. Ik was vorige week met ’n paar onderbrekingen van ’s morgens zeven uur tot ’s nachts één uur in touw op een warm stembureau. Tijdens het stemmen valt het nog best mee. Afleiding genoeg. Al wordt je in de loop van de dag behoorlijk gaar gestoofd. Maar na het sluiten van de stembus, om negen uur in de avond, is het hurry up. Dan moet er geteld worden. We hadden er met z’n zessen, George, Monique, Sjoukje, Ger, Deborah en ik, ruim drie uur voor nodig. Gelukkig hadden wij voldoende ruimte én tafels die we voor het tellen konden gebruiken. Eerst uitsorteren en vervolgens tellen. De stembiljetten waren groot als tafellakens . Je grijpt dan niet even een dik pak biljetten om ze uit venten over de verschillende stapels. Het is heen en weer snellen van tafel naar tafel met telkens een klein pakje biljetten op de arm. Het leek wel een rituele dans. Je moet dat ook niet met z’n allen tegelijk doen want dan wordt het een chaos. En scherp blijven natuurlijk. Foutjes zijn zo gemaakt.
Startpunt is het aantal ontvangen stempassen en machtigingen. Dat moet exact gelijk zijn aan het aantal uitgegeven stembiljetten. Dat klopte gelukkig precies. Vervolgens worden de stembiljetten uitgevouwen en daarna gesorteerd per partij. De blanco’s en ongeldige stemmen worden apart gehouden. Dan worden de stemmen per partij geteld. Dat leverde een verschil van drie op met het vereiste aantal (het aantal uitgegeven stembiljetten). Maar geen nood. Het betreft slechts de voorlopige uitslag. Die wordt doorgebeld naar het gemeentehuis. Dat is de uitslag die op televisie wordt meegeteld.
Je bent dan al wel een dik uur bezig hoor. Dan begint het nauwkeurige werk. Het tellen van de stemmen per kandidaat. Het is bijna onvermijdelijk dat er kleine verschillen ontstaan. De flinterdunne biljetten kleven aan elkaar en je moet goed opletten dat er geen twee tegelijk tussen de vingers doorschuiven. Maar alle cijfers moeten kloppen dus dan is het weer opnieuw tellen, en nog eens. Net zolang tot het wél klopt. Om twaalf uur hadden we eindelijk alles op orde en konden we naar het gemeentehuis voor de officiële eindcontrole. Om ’n uur of een was alles klaar en konden we, compleet murw, naar huis.
Van mij mag de stemcomputer terugkomen. Die zijn best beter controleerbaar te maken. Bij het stemmen wordt een stembiljet geprint waarmee de kiezer zijn keuze controleert. Vervolgens wordt dat papier in een stembus gedeponeerd. Steekproefsgewijze telling van de stembiljetten is een prima controle. Dat natellen kan desnoods ook standaard voor alle stemmachines gedaan worden. De biljetten hoeven niet zo onmenselijke groot als nu te zijn en kunnen vrij eenvoudig met telmachines worden nageteld. Als er dan nog iemand twijfelt kan dat achteraf ook nog eens handmatig.
Het maakt het allemaal gemakkelijker voor de kiezer. En de resultaten zijn snel beschikbaar, eenvoudig te controleren en uiterst betrouwbaar.
En ik heb dan geen extra vrije dag nodig om bij te komen.
