De rijksoverheid legt steeds meer
taken bij gemeenten. Dat gaat steevast vergezeld van krimpende budgetten. Daar
komen kortingen op het gemeentefonds nog bij. Gemeenten hebben sowieso al moeite
om de eigen inkomsten op peil te houden. De crisis heeft bijvoorbeeld ook het
vastgoed geraakt. Grond levert op dit moment geen stuiver op. Gemeenten die
eerder forse posities in de grondexploitatie hadden ingenomen moesten grote
bedragen afschrijven. Diverse colleges zijn daar al over gestruikeld.
Om het hoofd boven water te houden
proberen gemeentebesturen de problemen op te lossen door het schrappen van
voorzieningen, het uitkleden van (sociale) regelingen, het verhogen van belastingen
en een efficiëntere werkwijze. Over dat laatste wil ik het hebben. Die efficiëntie
wordt gezocht in afslanking van de organisatie en het aangaan van steeds inniger
samenwerkingsverbanden met andere overheidslichamen, (semi)publieke
instellingen en commerciële partijen. Dat varieert van een gezamenlijke “back-office”
en het bundelen van specialistische kennis tot uitbesteding en het delen van voorzieningen.
Enkele “Rhedense” voorbeelden. De gemeenten Arnhem,
Rheden, Renkum, Overbetuwe en Lingewaard werken samen op het gebied van belastingen,
subsidies, ICT
en inkoop. Er is zelfs sprake van een gezamenlijk administratiekantoor in
Huissen waar verschillende diensten worden ondergebracht. Of neem het nieuwe
zwembad op de grens van Velp en Arnhem in het “gat van Gerritsen” aan de Arnhemsestraatweg
dat de verouderde zwembaden Valkenhuizen op de Geitenkamp en de Dumpel in Velp moet
vervangen.
De voordelen van samenwerking liggen
voor de hand. Maar er zijn ook keerzijden. Onderlinge afhankelijkheid en
verwevenheid nemen toe. Er is geen weg terug. We weten ook allemaal dat
schaalvergroting niet altijd tot het gewenste resultaat leidt. Daarnaast staat het
eigen karakter van gemeenten en dorpsgemeenschappen op de tocht. En hoe staat
het met het democratisch fundament? Houdt de lokale volksvertegenwoordiging voldoende
invloed op het beleid en kan ze haar controlerende rol waarmaken? Kwesties die
mijns inziens alle aandacht verdienen. Of neemt de raad genoegen met een, op
termijn, louter ceremoniële rol? Surft ze gedwee mee op de golven van fusie en gemeentelijke
herindeling? Zulke vragen kun je nooit te vroeg op de agenda zetten!
